Het gebruik van genotmiddelen zoals tabak, alcohol en andere drugs is niet zonder risico. Roken is in Nederland de leefstijlfactor die de meeste ziekte en sterfte veroorzaakt. Alcohol en softdrugs (hasj en wiet) zijn extra slecht voor kinderen in de groei. Alcohol verstoort de ontwikkeling van de hersenen en beïnvloedt gedrag en prestaties vaak op een negatieve manier. Hetzelfde geldt voor blowen. Langdurig gebruik kan bovendien leiden tot psychische problemen. Uit onderzoek blijkt dat het gebruik van alcohol en drugs op jonge leeftijd, de kans vergroot dat dit ook op oudere leeftijd gebeurt.
Hieronder volgen enkele resulaten van het jongerenonderzoek (E-MOVO) onder leerlingen van klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs in de regio Gelderland-Zuid in 2015.
Sinds 2003 is het alcoholgebruik onder jongeren flink gedaald. In 2003 had ongeveer 2 op de 3 jongeren recent alcohol gedronken, in 2015 was dit nog 1 op de 3 (34%). Dit is wel hoger dan landelijk (31%). In klas 2 heeft 1 op de 6 jongeren recent gedronken, in klas 4 is dit aantal iets meer dan de helft. Leerlingen op het vmbo drinken vaker dan leerlingen op havo/vwo.
Een kwart van de jongeren heeft recent 5 of meer drankjes bij één gelegenheid gedronken (binge drinken). Ook hier zien we sinds 2003 een dalende trend. Wat opvalt is dat de jongeren die recent hebben gedronken (34%), vaak ook véél hebben gedronken (24%).
Bijna 1 op de 5 ouders stemt ermee in als hun kind alcohol drinkt (volgens de jongeren zelf). Van de jongeren die drinken, vindt 39% van de ouders het goed.
Van alle jongeren rookt 12%. Twee derde hiervan rookt minimaal 1 keer per week. In 2003 rookte nog 20% van de jongeren. Jongeren op het vmbo, jongeren in klas 4 en jongeren in Rivierenland roken gemiddeld vaker.
Van alle jongeren heeft 11% ooit hasj/wiet gebruikt. Net als in 2011 heeft 6% dit recent gebruikt. Op het vmbo gebruiken leerlingen vaker hasj/wiet dan op havo/vwo. In klas 4 meer dan in klas 2. Een kleine 3% heeft ooit overige middelen gebruikt, 1% daarvan in de afgelopen 4 weken. Het gaat dan vooral om lachgas en XTC.
Meer resultaten:E-MOVO GGD Gelderland-Zuid 2015-2016
Met de Gezonde School-aanpak levert u een bijdrage aan een gezonde ontwikkeling van uw leerlingen en personeel. Daarmee werkt u duurzaam aan betere leerprestaties, want gezonde leerlingen en leerkrachten presteren beter. Onderzoek heeft dit aangetoond. Werken met de Gezonde School-aanpak betekent dat u op vier niveaus werkt aan uw gezondheidsdoel, zodat u maximaal effect behaalt. We noemen deze niveaus ook wel de ‘4 Gezonde School-pijlers’: educatie, fysieke en sociale omgeving, signaleren en beleid.
- Educatie
Zorg voor enthousiaste vakbekwame leerkrachten die werken aan de hand van een vakwerkplan. Gebruik het leerplankader Sport, Bewegen en een Gezonde leefstijl om uw eigen leerplan te structureren en daarin keuzes te maken. - Fysieke en sociale omgeving
Zorg voor een omgeving die het gebruik van genotmiddelen ontmoedigt. Bijvoorbeeld een rookvrij schoolplein of een alcoholvrij schoolfeest. - Signaleren
Implementeer een goede signalerings- en doorverwijzigingsstructuur voor kinderen met (mogelijke) verslavingsproblemen. - Beleid
Heeft uw school duidelijk beleid gemaakt over het gebruik van alcohol, tabak en drugs? Hoe pakt u het bijvoorbeeld aan tijdens een schoolfeest? Gelden regels alleen voor de leerlingen of ook voor het schoolpersoneel? Welke gezondheidsvoorlichting biedt u de leerlingen aan? Hoe betrekt u de ouders hierbij? Regels hebben alleen zin als iedereen ook weet welke regels er gelden. Een werkgroep kan zorgdragen voor de uitvoering van het onderdeel regels op school.
Advies en ondersteuning
De adviseurs Gezonde School begeleiden scholen bij het werken aan een Gezonde School. We ondersteunen bij het ontwikkelen en invoeren van gezondheidsbeleid. Lees meer over deze ondersteuning.
Programma’s en activiteiten
GGD Gelderland-Zuid biedt zelf ook lokale en regionale programma’s en activiteiten aan. Dat aanbod vindt u hier.
Gratis lesmateriaal lenen?
Dat kan! Bij de Uitleenpunten van GGD Gelderland-Zuid kunnen scholen gratis lespakketten en -materialen lenen. Het bestelformulier vindt u hier.
Op www.gezondeschool.nl vindt u alle materialen en methodes waarvan door professionals is vastgesteld dat ze voldoen aan landelijke kwaliteitscriteria. Hieronder vindt u enkele veelgebruikte materialen en methodes:
- De Frisse start: het stellen en/of bekrachtigen van een negatieve sociale norm ten opzichte van middelengebruik en het maken van verstandige keuzes. Voor ouders en kinderen van de brugklas. Product van IrisZorg/Trimbos.
- Leerling- en ouderinterventie ‘Alcohol en Roken’: overdragen van het belang van de gevolgen van alcohol drinken en roken en het stellen van regels. Voor ouders en kinderen van de klassen 1, 2 en 3 van het VO. Product van IrisZorg/Trimbos.
- E-learning ‘Middelenkennis’: kennis vergroten over de werking, effecten en risico’s van alcohol. Herkennen van signalen die kunnen duiden op (problematisch) alcoholgebruik. Effectief doorverwijzen van leerlingen naar hulpverlening. Voor docenten VO. Product van Trimbos.
- E-learning ‘Signaleren van alcohol en drugs in het VSO en praktijkonderwijs’: kennis vergroten over de omvang van het alcoholgebruik in het VSO en PrO en de specifieke signalen van alcoholgebruik bij leerlingen in deze typen onderwijs. Kennis en oefening in gespreksvoering met leerlingen die waarschijnlijk problemen hebben met het gebruik van alcohol. Voor docenten voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs. Product van Trimbos.
- E-learning ‘Signaleren van alcohol en drugs in het VO’: kennis vergroten over de omvang van het alcoholgebruik in het MBO en de specifieke signalen van alcoholgebruik bij leerlingen in deze typen onderwijs. Kennis en oefening in gespreksvoering met leerlingen die waarschijnlijk problemen hebben met het gebruik van alcohol. Voor docenten voortgezet onderwijs. Product van Trimbos.
- In Charge: deze interventie is gericht op het trainen van zelfcontrole waardoor jongeren beter in staat zijn verleidingen (zoals middelengebruik) te weerstaan. Voor leerlingen bovenbouw van het VO en eerste twee leerjaren van het MBO. Product van Trimbos.
- Ondersteuning bij alcoholbeleid: het Nederlands instituut voor alcoholbeleid, STAP, heeft vier praktische producten ontwikkeld die scholen helpen bij het uitvoeren van een alcoholvrij beleid. Meer info: alcoholvrijeomgeving.nl.
- Ondersteuning bij rookvrij schoolterrein: het Longfonds heeft een heel praktisch stappenplan ontwikkeld voor het invoeren van een rookvrij schoolterrein. De helft van alle scholen in het voortgezet onderwijs heeft al een rookvrij schoolterrein.
- Alcoholvrije scholen inspireren: project waarbij scholen die al langere tijd een alcoholvrij beleid voeren, advies geven aan scholen die deze stap nog niet gezet hebben.
Besteedt uw school aandacht aan de vier pijlers op dit thema? Dan kunt u wellicht het vignet Gezonde School en het themacertificaat behalen. Lees hier de criteria.
Aan de slag?
Wilt u ook een Gezonde School worden? Bekijk hier de werkwijze of neem contact op met de adviseur Gezonde School uit uw gemeente.