Kinderen ontdekken op jonge leeftijd hun lichaam en dat roept vragen op. Waar komen baby’s vandaan? Waarom hebben jongens een piemel en meisjes niet? Wat gebeurt er in de puberteit? Wanneer ben je homo? Seksuele vorming is een gedeelde verantwoordelijkheid van opvoeders en school. Uw school kan een belangrijke bijdrage leveren aan een gezonde seksuele ontwikkeling van de leerlingen. Door op een veilige manier aandacht te besteden aan seksualiteit, relaties en diversiteit. Zo raken kinderen op jonge leeftijd vertrouwd met deze thema’s, ze ontwikkelen waarden en normen, worden weerbaarder en leren respectvol met elkaar omgaan.
In 2017 voerde GGD Gelderland-Zuid de Kindermonitor uit. Ouders met een kind op het PO beantwoordden vragen over hun kind, over gezondheid, welbevinden, leefstijl en opvoeding.
Ook het thema “Relaties, seksualiteit en diversiteit” kwam aan bod. De belangrijkste resultaten van kinderen van 4-12 jaar leest u hieronder.
- Praten De meeste ouders praten wel met hun basisschoolkind over ‘lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes’ en ‘vriendschap en relaties’. Minder vaak praten ouders over ‘lichamelijke veranderingen in de puberteit’ en over ‘vrijen en geslachtsgemeenschap’. Zo heeft op 11-jarige leeftijd pas 1 op de 3 ouders met zijn/haar kind gesproken over veilig vrijen en voorbehoedmiddelen.
- Lastig 2% van de ouders geeft aan dat ze seksuele voorlichting lastig vinden bij het opvoeden.
Met de Gezonde School-aanpak levert u een bijdrage aan een gezonde ontwikkeling van uw leerlingen en personeel. Daarmee werkt u duurzaam aan betere leerprestaties, want gezonde leerlingen en leerkrachten presteren beter. Onderzoek heeft dit aangetoond. Werken met de Gezonde School-aanpak betekent dat u op vier niveaus werkt aan uw gezondheidsdoel, zodat u maximaal effect behaalt. We noemen deze niveaus ook wel de ‘4 Gezonde School-pijlers’: educatie, fysieke en sociale omgeving, signaleren en beleid.
- Educatie
Voor het opstellen van uw leerplan, kunt u het leerplankader Sport, Bewegen en een Gezonde leefstijl gebruiken. Gebruik dit kader om uw eigen leerplan op te stellen en keuzes te maken die passend zijn voor leerlingen van groep 1 t/m 8. Kies voor een lesmethode die goed aansluit bij hun ontwikkelingsfase. Ook aandacht voor diversiteit hoort daarbij: seksuele diversiteit is een integraal onderdeel van relationele en seksuele vorming. - Fysieke en sociale omgeving
Een veilig schoolklimaat is een omgeving waarbinnen iedereen (zowel leerling als medewerker) zichzelf mag zijn. Er is geen ruimte is voor seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dit uit zich ook in praktische maatregelen, zoals bijvoorbeeld een pornofilter op de computers. - Signaleren
Naast ouders heeft ook de school een taak in het signaleren van vragen over en problemen rond seksualiteit en seksueel grensoverschrijdend gedrag. - Beleid
In het schoolplan (jaarplan, de schoolgids, in de visie van de school) staat omschreven hoe de school wil bijdragen aan een gezonde seksuele ontwikkeling van leerlingen. Dit uit zich bijvoorbeeld in gedragsregels en het aanstellen van een vertrouwenspersoon.
Advies en ondersteuning
De adviseurs Gezonde School begeleiden scholen bij het werken aan een Gezonde School. We ondersteunen bij het ontwikkelen en invoeren van gezondheidsbeleid. Lees meer over deze ondersteuning.
Programma’s en activiteiten
GGD Gelderland-Zuid biedt zelf ook lokale en regionale programma’s en activiteiten aan. Dat aanbod vindt u hier.
Gratis lesmateriaal lenen?
Dat kan! Bij de Uitleenpunten van GGD Gelderland-Zuid kunnen scholen gratis lespakketten en -materialen lenen. Het bestelformulier vindt u hier.
Op www.gezondeschool.nl vindt u alle materialen en methodes waarvan door professionals is vastgesteld dat ze voldoen aan landelijke kwaliteitscriteria. Ook de website www.seksuelevorming.nl geeft onderwijsprofessionals een schat aan informatie, tips en tools om seksualiteit in de klas bespreekbaar te maken. Hieronder vindt u enkele veelgebruikte materialen en methodes:
- Scholen die voor het eerst met het thema seksualiteit aan de slag gaan, kiezen vaak voor deelname aan de landelijke Week van de Lentekriebels. U kunt deze week ook in een andere periode van het schooljaar plannen. Op de website vindt u alles wat u nodig heeft om de week te kunnen organiseren.
- Gastles van COC over seksuele diversiteit en genderidentiteit. Door een geheel op de basisschool aangepaste methode te gebruiken, komen kinderen op een laagdrempelige, speelse manier in aanraking met seksuele en genderdiversiteit.
- Er zijn diverse theatervoorstellingen over relaties, seksualiteit en diversiteit voor het basisonderwijs, zowel voor de onderbouw als de bovenbouw.
- Theatervoorstelling ‘Bijna 11 enzo…’ voor leerlingen van groep 7 en 8, over puberen, seksualiteit en grenzen stellen.
- Interactief theater voor leerlingen en ouders over seksualiteit, diversiteit, identiteit of gender van de theatergroep Theater AanZ.
- Voor reformatorische/christelijke scholen heeft Driestar Onderwijsadvies een lesmethode en ondersteuningsaanbod dat aansluit bij de christelijke identiteit van deze scholen.
Besteedt uw school aandacht aan de vier pijlers op dit thema? Dan kunt u wellicht het vignet Gezonde School en het themacertificaat behalen. Lees hier de criteria.
Aan de slag?
Wilt u ook een Gezonde School worden? Bekijk hier de werkwijze of neem contact op met de adviseur Gezonde School uit uw gemeente.